کد مطلب:48803 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:8

گنجینه پرسمان » قرآن

در آية 222 سورة مبارك بقره آمده است: فاذا تطهرن فاتوهن من حيث امركم الله، در حالي كه در آية پس از آن ميفرمايد: فأتوا حرثكم اني شئتم لطفاً دربارة اين دو قسمت توضيح دهيد.

براي جملة فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ(بقره،222)، چند معنا احتمال داده شده است:

1. تأكيد معناي پيش باشد، يعني تنها در حال پاكي زنان،آميزش جنسي داشته باشيد، نه در غير اين حالت. و چون اين معنا با جملة ولاتقربوهنّ حتي يطهرن بيان شده بود، تكرار آن به وسيلة جملة من حيث امركم الله تأكيد محسوب ميشود.

2. از راه نكاح ـ كه خداوند آميزش با زن را تنها از اين راه اجازهداده است ـ با زنان آميزش كنيد، و علت اين كه خداوند اين مطلب را فرمود براي اين بود تا اين معنا از آيه به ذهن نيايد كه صرف پاك شدن زن از حيض، جواز آميزش است، هرچند سببي مانند ازدواج در كار نباشد.

3. از جهت هايي كه خدا آميزش با زن را حلال دانسته، آميزش كنيد، نه از جهت هايي كه نهي فرموده است، مانند وقتي كه زن روزه دار، يا مُحرم و يا معتكف است، زيرا در اين صورتها آميزش با او جايز نيست.

4. معناي وسيع و كلّي داشته باشد، يعني پس از پاك شدن نيز، آميزش بايد در چهارچوب فرمان خدا باشد; اين فرمان ميتواند فرمان تكويني پروردگار باشد يا فرمان تشريعي او، زيرا خداوند براي بقاي نوع انسان جاذبة مخصوصي ميان دو جنس مخالف قرار داده است; به همين دليل، آميزش جنسي، لذّت خاصي براي هر دو طرف دارد، ولي مسلّم است كه هدف نهايي، بقاي نسل بوده، و اينجاذبه و لذّت، براي رسيدن به آن امر مهم است; بنابراين، لذّت جنسي بايد تنها در مسير بقاي نسل قرار گيرد، و به همين جهت، استمنا و لواط و مانند آن، نوعي انحراف از اين فرمان تكويني بوده و از طرف خداوند متعال ممنوع اعلام شده است. و نيز ممكن است مراد امر تشريعي باشد، يعني پس از پاك شدن زنان از عادت ماهانه، بايد همة جهتهاي حلال و حرام ديگر در آميزش رعايت شود و گمان نشود كه جهت حرام، در آميزش، فقط حائض بودن زن است، كه با برطرف شدن آن، هيچ جهت حرام ديگري وجود ندارد.

5. برخي گفتهاند مقصود از من حيث امركم الله اين است كه پس از پاك شدن زن، از راه معمولي با زن آميزش كنيد، نه از راه غيرمعمول، ولي با توجه به اين كه در گذشته سخني از اين مطلب در ميان نبوده، بلكه سخن از زمان آميزش بوده است ـ كه از فاعتزلوا النسأ، حتّي فهميده ميشد ـ و اين كه اگر مقصود مكان بود، مناسبتر بود في حيث امركم الله گفته شود كه اين تفسير مناسب به نظر نميرسد.(ر.ك: تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 2، ص 139 ـ 140، نشر دار الكتب الاسلامية / مجمع البيان، ابوعلي امين الاسلام طبرسي، ج 2، ص 318، نشرالمكتبة الاسلام، تهران / زبدة البيان في براهين احكام القرآن، محقق اردبيلي، ص 65، نشر مؤمنين.)

اما فراز ...فَأْتُواْ حَرْثَكُمْ أَنَّيَ شِئْتُمْ...(بقره،223)

كلمة أنّيَ چند معنا دارد:

1. هر گاه، كي (متي) 2. كجا، از كجا (اين، من اين) 3. چگونه (كيف)

در قرآن كريم نيز كلمة أنّيَ در معناي متعدد به كار رفته است.

در آية نِسَآؤُكُمْ حَرْثٌ لَّكُمْ فَأْتُواْ حَرْثَكُمْ أَنَّيَ شِئْتُم...(بقره،223) ميان مفسران اختلاف نظر است. برخي كلمة انّيَ را به زمان معنا كردهاند و برخي به مكان.

از آنجا كه اين كلمه مشترك لفظي است ودر مشترك لفظي نياز به قرينه معينه دارد، اگر قرينه وجود داشت معنا مشخص ميشود و گرنه كلام مبهم خواهد بود.

ممكن است گفته شود، چون آية قبل در مورد زمان نزديكي با زنان است (ممنوعيت زمان نزديكي در ايام عادت و جواز آن در غير ايام عادت) اين آيه هم مربوط به زمان است و نيز آيه زن را به كشتزار تشبيه كرده است و كشت تنها از قُبل صورت ميگيرد، اين قرينة دوم ميشود بر اين، كه مراد زمان است; ولي چون آيه يك حكم فقهي را بيان ميكند، بايدحتماً به روايات مراجعه كرد و آن چه ائمه: در اينباره فرمودهاند، پذيرفت.(ر.ك: قاموس قرآن، سيد علي اكبر قرشي، ج 1، ص 134، دارالكتب الاسلامية / مجمع البحرين، طريحي، مادة انن / مجمع البيان، ذيل آيه 223 بقره.)

در روايتي امام صادق7 ميفرمايد: اين آيه در طلب فرزند است. و امام باقر7 ميفرمايد: اين آيه در مورد قُبل است.(ر.ك: وسائل الشيعه، شيخ حرعاملي، ج 20، ص 143 و 144، مؤسسة آل البيت / كتاب النكاح، آيت اللّه خويي، ج 1، ص 132، دارالهادي، قم.)